Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), 2023’ün, kayıtlara en sıcak yıl olarak geçtiÄŸini ve bu süreçte aşırı iklim olaylarında rekor artışların yaÅŸandığını bildirdi.
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, WMO’nun “2023 Küresel Ä°klim Durumu” baÅŸlıklı raporunu düzenlenen basın toplantısında paylaÅŸtı.
Raporda, 2023’te iklim durumunun alışılmışın dışında olduÄŸu belirtilirken, sera gazı seviyeleri, yüzey sıcaklıkları, okyanus ısısı, deniz seviyesinin yükselmesi ve buzulların geri çekilmesinde yeni rekorların kırıldığı bildirildi.
Sıcak hava dalgaları, seller, kuraklıklar, kontrol edilemeyen yangınlar ile hızla yoğunlaşan tropikal kasırgalar gibi aşırı iklim olaylarının sefalet ve kargaşaya yol açtığı, bunun milyonlarca insanın günlük hayatını etkilediği ve milyarlarca dolarlık ekonomik kayba neden olduğu bildirildi.
“2023 kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu” ifadelerinin yer aldığı raporda, küresel ortalama yüzeye yakın sıcaklığın sanayi öncesi taban çizgisinin 1,45 santigrat derece üzerinde ölçüldüğü hatırlatıldı.
2014-2023 arasının tarihteki “en sıcak on yıllık dönem” olduÄŸu bildirilen raporda, bu süreçteki on yıllık ortalama küresel sıcaklığın 1850–1900 yıllarındaki ortalamanın yaklaşık 1,20 santigrat derece üzerinde olduÄŸu vurgulandı.
Raporda, 2023’te küresel olarak hazirandan aralığa kadar her ayda rekor düzeyde sıcaklık görüldüğü kaydedilirken, en büyük sıcaklık artışının 0,46-0,54 santigrat derece civarında yükseliÅŸle Eylül 2023’te yaÅŸandığı ifade edildi.
“Küresel sıcaklıktaki uzun vadeli artış, atmosferdeki sera gazı konsantrasyonlarının artmasından kaynaklanıyor.” bilgisi verilen raporda, 2023’ün ortasında La Nina’dan El Nino hava olayları koÅŸullarına geçiÅŸin, 2023’te sıcaklığın hızlı yükseliÅŸine katkıda bulunduÄŸu bildirildi.
2023’te küresel ortalama deniz seviyesinin, 1993’ten bu yana tutulan uydu kayıtlarına göre rekor seviyeye ulaÅŸtığı, bu durumun, devam eden okyanus ısınmasının yanı sıra buzulların ve buz tabakalarının erimesini de yansıttığı vurgulandı.
Raporda, 2014-2023 küresel ortalama deniz seviyesi artış oranının, uydu kayıtlarının ilk on yılındaki (1993-2002) deniz seviyesi artış oranının iki katından fazla olduğu belirtildi.
Öncü verilere göre, küresel referans buzul setinin, hem Kuzey Amerika’nın batısı hem de Avrupa’daki aşırı erimenin etkisiyle (1950’den bu yana) kayıtlardaki en büyük buz kaybının yaÅŸandığı kaydedilen raporda, Ä°sviçre’deki buzulların son iki yılda mevcut hacimlerinin yaklaşık yüzde 10’unu kaybettiÄŸi aktarıldı.
Kuzey Amerika’nın batısında 2023’te, 2000-2019 dönemi için ölçülen oranlardan beÅŸ kat daha yüksek oranda buzul kaybının yaÅŸandığı ve buradaki buzulların, 2020-2023 döneminde, 2020’ye kıyasla tahmini olarak hacimlerinin yüzde 9’unu kaybettiÄŸine iÅŸaret edildi.
Hava koÅŸullarından kaynaklanan tehlikeler 2023’te yerinden edilmeleri tetiklediÄŸi belirtilen raporda, “Bu durum, iklim ÅŸoklarının dayanıklılığı nasıl zayıflattığını ve en savunmasız nüfuslar arasında yeni koruma riskleri oluÅŸturduÄŸunu gösterdi.” ifadeleri kullanıldı.
Aşırı iklim olaylarının sosyoekonomik etkileri oldu
Aşırı hava ve iklim olaylarının tüm kıtalarda önemli sosyoekonomik etkilerinin olduğu, bunlar arasında büyük seller, tropikal kasırgalar, aşırı sıcaklık ve kuraklık ile bunlara bağlı kontrol edilemeyen yangınlar olduğu kaydedildi.
Raporda, “Akdeniz Daniel Kasırgası’ndan kaynaklanan aşırı yağışlarla baÄŸlantılı sel felaketi eylülde özellikle Libya’da ağır can kayıplarına neden oldu, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye’yi de etkiledi.” ifadelerine yer verildi.
Aşırı sıcakların dünyanın birçok yerini etkilediÄŸi belirtilen raporda, özellikle temmuzun ikinci yarısında Güney Avrupa ve Kuzey Afrika’nın çok etkilendiÄŸi hatırlatıldı.
Ä°talya’da sıcaklıkların 48,2 santigrat dereceye ulaÅŸtığı, Fas’ta ise termometrelerin 50,4 santigrat dereceyi gösterdiÄŸi bildirildi.
Raporda, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸinden dolayı dünya çapında akut gıda güvensizliÄŸi yaÅŸayan insanların sayısı Covid-19 salgını öncesi 149 milyonken bu sayının 2023’te 333 milyon kiÅŸiye yükseldiÄŸi belirtildi.
Guterres’ten iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine karşı “radikal adımlar” atılması çaÄŸrısı
Basın toplantısına video mesaj yollayan BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, iklimle ilgili yaÅŸanan olaylar karşısında “Dünya imdat çaÄŸrısında bulunuyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.
Fosil yakıt tüketiminden kaynaklanan kirliliÄŸin iklim dengesini “kaosa” sürüklediÄŸini kaydeden Guterres, alarm zillerinin her alanda çaldığını bildirdi.
Guterres, sıcaklığın rekor seviyeye ulaÅŸtığını, deniz seviyelerinin yükseldiÄŸini ve deniz suyu ısısının arttığını, buzulların çok daha hızlı eridiÄŸini anımsatarak, “Tüm bunların etkisi çok ÅŸiddetli, acımasız ve ölümcül bir hızla artıyor.” uyarısını yaptı.
Acilen harekete geçilmesi gerektiğine işaret eden Guterres, iklim değişikliğindeki hıza oranla radikal adımlar atılması ve sürdürülebilir kalkınmaya uygun hareket edilmesi gerektiğinin altını çizdi.
WMO’dan iklim konusunda eyleme geçme çaÄŸrısı
WMO Genel Sekreteri Saulo, bu raporun, insanlığın iklim kriziyle ilgili karşı karşıya olduğu zorlukları gösterdiğine işaret etti.
Artan gıda güvensizliği, insanların yer değiştirmeleri ve biyolojik çeşitlilik kaybının savunmasız nüfuslar için tehdit oluşturduğunu vurgulayan Saulo, şunları kaydetti:
“Aşırı iklim koÅŸulları, sıcak hava dalgaları, seller, kuraklıklar, kontrol edilemeyen yangınlar ve yoÄŸun tropikal kasırgalar Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin tamamını baltalıyor, her yıl milyarlarca dolarlık ekonomik kayıplara neden oluyor. Ä°klim eyleminin maliyeti yüksek görünebilir ancak bu konudaki eylemsizliÄŸin maliyeti çok daha yüksek.”
