Berlin’de yıllardır tartışmalara konu olan Mohrenstraße, uzun süren hukuki süreçlerin ardından resmen Anton-Wilhelm-Amo-Straße adını aldı. Açılış törenine yüzlerce kişi katıldı.
Merhaba Haber Merkezi
Berlin’in merkezindeki Mohrenstraße adı, “Mohr” kelimesinin tarihsel olarak Afrikalılara atfen kullanılması ve günümüzde ırkçı bir çağrışım taşıması nedeniyle uzun süredir eleştiriliyordu. İsim değişikliğine karşı çıkan bazı yerel sakinlerin açtığı davalar, yıllarca süren hukuki bir süreci beraberinde getirdi. Ancak Berlin İdare Mahkemesi ve Yüksek İdare Mahkemesi kararlarıyla süreç tamamlanarak isim değişimi kesinleşti.
Yıllar süren tartışma sona erdi:
Yeni isim “Anton Wilhelm Amo” oldu
Sokak artık Almanya’da üniversitede ders veren ilk siyahi akademisyen olan filozof ve hukukçu Anton Wilhelm Amo’nun adını taşıyor. 18. yüzyılda yaşamış olan Amo, Avrupa’daki Afrikalı kökenli entelektüeller arasında özel bir yere sahipti. Berlin yönetimi, yeni adın hem onun bilimsel mirasına saygı göstermek hem de kentin çokkültürlü kimliğini yansıtmak amacıyla seçildiğini belirtti.
İsim değişikliği, Decolonize Berlin adlı sivil toplum inisiyatifinin çağrısıyla Hausvogteiplatz’da düzenlenen bir törenle kutlandı. Yüzlerce kişinin katıldığı etkinlikte yeni sokak tabelaları törenle birlikte açığa çıkarıldı. Aktivistler, bu adımı “Berlin’in postkolonyal belleğinin yeniden şekillendirilmesi” açısından tarihi bir gelişme olarak nitelendirdi.
Decolonize Berlin ve diğer sivil toplum kuruluşları yıllardır bu isim değişikliği için kampanyalar yürütüyordu. Aktivistler, sokak adının değiştirilmesini sadece sembolik bir jest değil, aynı zamanda kentte yaşayan siyah topluluklara verilen bir saygı göstergesi olarak değerlendirdi.
Neden tartışmalı?
“Mohr” / “Mohren” kelimesinin kökeni
•Almancadaki “Mohr” kelimesi, Latince maurus (Kuzey Afrikalı, Mağribi) sözcüğünden türemiştir. Orta Çağ boyunca Avrupa dillerinde, Afrika’dan gelen Müslüman ya da siyah tenli insanlar için genel bir tanım olarak kullanıldı.
•Zamanla kelime, yalnızca Kuzey Afrika halklarını değil, genel olarak siyah Afrikalıları tanımlamak için kullanılmaya başlandı.
•18. ve 19. yüzyıllarda sömürgecilik, ırkçılık ve Batı’nın “öteki”ne bakışıyla birlikte, bu kelime giderek küçültücü ve aşağılayıcı bir çağrışım kazandı. Türkçedeki “zenci” sözcüğünün de aynı şekilde artık ırkçı kabul edilmesine benzer bir süreç yaşandı.
Almanya’daki güncel durum
- Bugün Almanya’da “Mohr” ya da “Mohren-“ içeren sokak adları, lokanta isimleri ve ürün markaları yoğun biçimde tartışma konusu oluyor. Çünkü bu kelime, tarihsel arka planı nedeniyle ırkçı bir aşağılama olarak algılanıyor.
- Siyah toplulukların ve ırkçılık karşıtı hareketlerin girişimleriyle, özellikle son 20 yılda bu isimlerin değiştirilmesi yönünde kampanyalar yürütüldü.
- Örneğin, Berlin’deki “Mohrenstraße” (Zenciler Sokağı) adı uzun yıllar tartışıldı ve 2020’lerde resmi olarak “Anton-Wilhelm-Amo-Straße” olarak değiştirildi. Anton Wilhelm Amo, 18. yüzyılda Almanya’da yaşamış Afrikalı bir düşünür ve akademisyendi.
- Benzer şekilde, birçok “Zum Mohren” isimli otel ya da restoran da tepkiler üzerine isimlerini değiştirmeye başladı.
Neden kaldırılıyor?
- Çünkü kelime, geçmişte kullanıldığı biçimiyle sömürgecilik, köleleştirme ve ırkçı önyargılarla iç içe.
- Bugünün Almanyası’nda toplumsal eşitlik, ayrımcılık karşıtlığı ve siyah toplulukların talepleri doğrultusunda, bu tür ifadeler kamusal alandan kaldırılmaya çalışılıyor.
- Tartışmalar sürse de, genel eğilim bu kelimenin kamusal kullanımının artık uygun görülmediği yönünde.
