AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB kolaylaştırıcılığındaki Belgrad-Priştine Diyaloğu kapsamında yapılan görüşmelerde normalleşme anlaşmasının uygulanması hususunda ilerleme kaydedilemediğini bildirdi.
Diyalog kapsamında düzenlenen 11. toplantıda Kosova BaÅŸbakanı Albin Kurti ile Sırbistan CumhurbaÅŸkanı Aleksandar Vucic, Borrell ve AB Belgrad-PriÅŸtine DiyaloÄŸu Özel Temsilcisi Miroslav Lajcak’la ayrı ayrı bir araya geldi.
Borrell, toplantı öncesinde basına yaptığı açıklamada, “Kosova ve Sırbistan arasındaki iliÅŸkilerin normalleÅŸtirilmesi, AB’nin Batı Balkanlar’daki angajmanının merkezinde yer almaktadır. Ä°ki ülke arasındaki iliÅŸkilerin normalleÅŸtirilmesinde kaydedilen ilerleme, katılım süreciyle de sıkı sıkıya baÄŸlantılıdır.” dedi.
Diyalog kapsamında taraflar arasında varılan normalleÅŸme anlaÅŸmasının önemli olduÄŸunu vurgulayan Borrell, “Kıtamızda eÅŸi benzeri görülmemiÅŸ büyüklükte bir savaşın yaÅŸandığı bir dönemde barış için, istikrar için, iyi komÅŸuluk iliÅŸkileri için bir anlaÅŸmaya varmak dönüm noktası niteliÄŸinde bir baÅŸarıdır.” diye konuÅŸtu.
Borrell, liderlerle yaptığı görüşmelerin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada da üzerinden 1 yıldan fazla zaman geçmesine raÄŸmen anlaÅŸmanın uygulanamamış olmasından duyduÄŸu üzüntüyü ifade ederek, “Her iki taraf da verdikleri sözleri yerine getirmemenin sorumluluÄŸunu taşıyor. AnlaÅŸmanın uygulanmaması her iki taraf için de büyük bir fırsat kaybıdır.” ifadesini kullandı.
Kosova, Sırbistan ile aynı masaya oturmak istemedi
Borrell, süreci ilerletmek amacıyla AB’nin gerekli adımları attığını ancak normalleÅŸme sürecinin gerçekleÅŸmesinin her iki tarafın da ilerleme isteÄŸine baÄŸlı olduÄŸunu vurgulayarak, ÅŸunları kaydetti:
“NormalleÅŸme süreci ancak iki taraf ne kadar hızlı ilerlerse o kadar hızlı ilerleyebilir. Çünkü bu, aralarındaki iliÅŸkilerin normalleÅŸmesiyle ilgili. AB, ben ve AB Özel Temsilcisi (Lajcak), Kosova ve Sırbistan’dan daha fazla normalleÅŸme saÄŸlayamayız. Taraf olanlar bu iki ülke. Onlar kendi aralarında normalleÅŸmek zorundalar, bizimle deÄŸil. Dolayısıyla normalleÅŸme anlaÅŸmasını uygulamak onlara kalmış.”
Görüşmelerdeki zorlukları kabul eden Borrell, Sırbistan’ın hazır olmasına raÄŸmen Kosova’nın Sırbistan ile üçlü bir toplantıya katılmaya hazır olmadığını belirtti.
Borrell, “DiyaloÄŸu sürdürmek için masanın etrafında oturmamız gerekiyor. Bugün bu mümkün olmadı. Ne yazık ki bugün anlaÅŸmanın uygulanmasında ilerleme kaydedilemedi.” dedi.
Kosovalı lider Kurti’den 3 koÅŸul
Kosova BaÅŸbakanı Kurti’nin üç koÅŸul sunduÄŸunu aktaran Borrell, bu koÅŸulları Sırbistan’ın anayasal kısıtlamaları gerekçe göstererek kabul etmediÄŸini ifade etti.
“AnlaÅŸmanın uygulanmasının nasıl baÅŸlatılacağı ve normalleÅŸme sürecinin nasıl devam edeceÄŸi konusunda her iki tarafın pozisyonları birbirinden oldukça uzak.” diyen Borrell, AB’nin normalleÅŸmeyi dayatabilecek bir güç deÄŸil, kolaylaÅŸtırıcı bir rol oynadığını vurguladı.
Kosova BaÅŸbakanı Kurti ise yerel basına yaptığı açıklamada, son üçlü toplantıdan bu yana pek çok ÅŸeyin deÄŸiÅŸtiÄŸini ve Sırp lider Vucic ile Brüksel’de görüşebilmesi için üç ÅŸartın yerine getirilmesini talep ettiÄŸini belirtti.
Kurti, geçen yıl iki ülke arasında mutabık kalınan anlaÅŸmanın imzalanmasını, eski Sırbistan BaÅŸbakanı Ana Brnabic tarafından AB’ye gönderilen ve Kosova’nın bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü ve BM’ye üye olmasını kabul etmediklerini belirten mektubun geri çekilmesini ve Kosova’nın kuzeyinde geçen yıl 24 Eylül’de gerçekleÅŸen Banjska Saldırısı’nı tek başına planladığını açıklayan Milan Radoicic’in Kosova kurumlarına teslim edilmesini talep ettiÄŸini bildirdi.
Sırp lider Vucic: “Karşı tarafta aynı istekliliÄŸi görmüyorum”
Sırp lider Vucic de Brüksel’deki görüşmelerin ardından ülkesinin basınına yaptığı açıklamada, Kurti’nin kendisiyle görüşmek istemediÄŸini ifade etti.
Vucic, Kosova ile uzlaÅŸmaya hazır olduklarını belirterek, “Karşı tarafta aynı istekliliÄŸi görmüyorum.” dedi.
Kosova’daki Sırpların “zor durumda” olduÄŸunu savunan Vucic, AB yetkilileriyle görüşmesinde Kosova’da Sırp Belediyeler BirliÄŸi’nin kurulması konusunda ısrarcı olduÄŸunu dile getirdiÄŸini söyledi.
Kosova-Sırbistan diyalog süreci
Ä°ki ülkenin sık sık karşı karşıya gelmesindeki ana nedenin, sömürgeci Sırbistan’ın 2008’de bağımsızlığını ilan eden eski sömürgedsi Kosova’yı kendi toprağı olarak görmesi olduÄŸu ifade ediliyor.
Kurti ve Vucic, 27 Åžubat 2023’te AB’nin arabuluculuÄŸunda Brüksel’de, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesini saÄŸlayacak anlaÅŸma ve 18 Mart 2023’te Kuzey Makedonya’nın Ohri kentinde, anlaÅŸmanın uygulanma eki üzerinde mutabakata varmıştı. Mutabık kalınan anlaÅŸma Vucic’in imzalamayı reddetmesi nedeniyle kağıda dökülememiÅŸti.
AB arabuluculuÄŸunda 2011’de baÅŸlatılan Belgrad-PriÅŸtine Diyalog Süreci kapsamında iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak bir yol aranıyor.
Kosova’nın kuzeyinde son dönemde yaÅŸanan gerginlikler sürecin tıkanmasına neden olmuÅŸtu.
