Büyük merkez bankalarının çoÄŸu “gevÅŸeme” gündemine yoÄŸunlaÅŸtı

ABD, Avrupa ve İngiltere merkez bankaları bu yılın ilk çeyreğinde piyasa beklentileri dahilinde politika faizlerini sabit tutmalarına karşın faiz indirimini değerlendirirken İsviçre Merkez Bankası, gevşemeye giden ilk büyük merkez bankası oldu.

GeliÅŸmiÅŸ merkez bankalarından ABD Merkez Bankası (Fed), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Ä°ngiltere Merkez Bankası (BoE) yılın ilk çeyreÄŸinde politika faizlerinde deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmemelerine karşın “faiz indirimi” gündemine yoÄŸunlaşırken Ä°sviçre Merkez Bankası (SNB) para politikasını gevÅŸetti, Japonya Merkez Bankası (BoJ) ise 2007’den bu yana ilk faiz artışını yaptı.

AA’da yer habere göre, küresel finansal krizin ardından dünyanın önde gelen merkez bankaları, parasal geniÅŸleme dönemine geçerken Kovid-19 salgını sonrasında rekor seviyelere çıkan enflasyon Fed, ECB, BoE ve SNB’yi faiz artışı yapmaya itmiÅŸti.

Ancak BoJ, güçlenen yenin Japonya’nın ihracat ağırlıklı ekonomisine zarar vermesini önlemek ve deflasyonla mücadele için 2016’da baÅŸladığı “ultra gevÅŸek” para politikasını sürdürmüştü.

Parasal sıkılaÅŸmaya giden ülkelerde enflasyonun düşürülmesinde önemli ilerlemeler kaydedilirken bu ülkelerde artık ilk faiz indirimlerine ne zaman gidileceÄŸi fiyatlanmaya baÅŸlandı. Para piyasalarındaki fiyatlamalarda Fed, ECB ve BoE’nin haziranda faiz indirimlerine baÅŸlayabileceÄŸi ihtimali öne çıkıyor.

Bu yıl ilk çeyrekte Fed, ECB ve BoE, piyasa beklentilerine paralel kararlar açıklarken SNB, aldığı para politikası kararlarıyla piyasaları şaşırttı.

Japonya büyük şirketlerdeki önemli ücret artışlarının ardından faiz yükselterek negatif faiz politikasını terk etti. SNB ise politika faizini beklenmedik şekilde 25 baz puan düşürerek gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.

Parasal gevÅŸemenin enflasyondaki ilerlemeye etkisi ile diÄŸer merkez bankaları faiz indirirken, BoJ’ın parasal sıkılaÅŸmaya gitmesinin küresel sermaye akışlarını ne derecede etkileyeceÄŸi ve piyasa istikrarına zarar verip vermeyeceÄŸi tartışılmaya baÅŸlandı.

Fed faiz oranını 23 yılın en yüksek seviyesinde tutmaya devam ediyor

Yüksek enflasyon karşısında 2022’den bu yanan sıkı para politikası izleyen Fed, bu yılın ilk iki toplantısında da faiz oranlarında deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmedi.

Ãœlkede yüksek enflasyon karşısında 2022’de varlık alım operasyonunu tamamlayarak faiz artışlarına baÅŸlayan Fed, Mart 2022’den bu yana 11 faiz artırımı gerçekleÅŸtirmiÅŸ ve faiz oranını toplam 525 baz puan artırmıştı.

Fed, bu yıl ocak ve mart ayında düzenlenen Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantılarında, politika faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit tuttu.

Politika faizini art arda 5 toplantıda deÄŸiÅŸtirmeyerek mevcut aralıkta sabit bırakan Fed, faiz oranını en son Temmuz 2023’te 25 baz puan artırmıştı.

Fed’in faiz indirimlerine ne zaman baÅŸlayacağı piyasalarda merak konusu olurken bankanın ocak ve mart aylarında yapılan toplantılarının karar metinlerinde, enflasyonun sürdürülebilir bir ÅŸekilde yüzde 2’ye doÄŸru indiÄŸine dair daha fazla güven duyulana kadar politika faizini düşürmenin uygun olmayacağı vurgulandı.

Son toplantısının ardından projeksiyonlarını da açıklayan Fed, bu yıl için öngördüğü toplamda 75 baz puanlık 3 faiz indirimi beklentisini korudu.

Yatırımcılar ABD’de açıklanan verilerde ve Fed yetkililerinin sözle yönlendirmelerinde faiz indiriminin zamanlamasına iliÅŸkin daha fazla ipucu ararken para piyasalarındaki fiyatlamalarda bankanın mayıs ayındaki toplantısında da politika faizini yüzde 90 ihtimalle sabit tutacağı, haziran ayında ise yüzde 58 ihtimalle faiz indirimlerine baÅŸlayacağı öngörülüyor.

Fed’in enflasyon tahminleri ise bu yıl için yüzde 2,4’te ve 2026 için yüzde 2’de sabit bırakılırken 2025 için yüzde 2,1’den yüzde 2,2’ye çıkarıldı.

ABD’de enflasyon, Haziran 2022’de yıllık bazda yüzde 9 ile 1981’den itibaren en yüksek seviyeyi görmesinin ardından son olarak ÅŸubat ayında yıllık bazda yüzde 3,2 ile beklentilerin üzerinde gerçekleÅŸti.

Fed BaÅŸkanı Jerome Powell ise beklentilerin üzerinde gelen son enflasyon verilerinin “enflasyonun engebeli bir yolda yüzde 2’ye ineceÄŸine dair genel hikayeyi” deÄŸiÅŸtirmediÄŸini ancak daha iyi veriler aradıklarını belirtti.

ECB’nin faiz indirimini haziranda gündemine alması bekleniyor

ECB de bu yılın ilk iki para politikası toplantısında 3 temel politika faizini piyasa beklentileri doğrultusunda sabit tuttu.

Banka, refinansman faizini yüzde 4,50, mevduat faizini yüzde 4 ve marjinal fonlama faizini yüzde 4,75’te sabit bıraktı.

ECB’nin art arda dördüncü toplantısında 3 temel politika faizini sabit tutmasıyla faiz oranları euro tarihindeki en yüksek seviyede kalmaya devam etti.

Banka, Temmuz 2022’den bu yana art arda 10 toplantıda faiz oranlarını toplamda 450 baz puan artırmıştı.

Geçen yıl faiz artışlarına devam eden ECB, Eylül 2023’teki toplantısında refinansman faizini yüzde 4,50’ye yükseltmesinin ardından ekim, aralık ve ocak toplantılarında deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmemiÅŸti.

ECB BaÅŸkanı Christine Lagarde, bankanın mart ayındaki toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ECB’nin enflasyonu yüzde 2 hedefine doÄŸru düşürme konusunda kaydettiÄŸi ilerlemenin yeterli derecede güvence sunmadığını belirtti.

Ayrıca Lagarde, 20 Mart’ta katıldığı bir konferansta, bankanın muhtemelen Haziran 2024’te ilk faiz indirimine karar vermek için yeterli güvenceye sahip olacağını belirterek, “Ä°lk faiz indiriminden sonra faizlerin izleyeceÄŸi yolu önceden taahhüt edemiyoruz.” ifadelerini kullandı.

ECB BaÅŸkan Yardımcısı Luis de Guindos da Yunan gazetesi Naftemporiki’ye verdiÄŸi mülakatta, ECB’nin haziranda faiz indirimini tartışabileceÄŸini aktardı.

Hollanda, Slovakya, İspanya, İrlanda ve Yunanistan merkez bankası başkanları da faiz indirimi için olası tarih olarak haziran ayını işaret etmişti.

Mart ayındaki toplantısında yeni makroekonomik tahminlerini de açıklayan ECB, kısa ve orta vadede daha az fiyat baskısı beklerken aynı zamanda önemli ölçüde daha zayıf bir büyüme öngördü.

ECB tarafından 2024 için beklenen enflasyon oranı (manÅŸet) 0,4 puanlık düşüşle yüzde 2,3’e, 2025 için ise 0,1 puanlık düşüşle yüzde 2’ye gerilerken 2026 için beklenti yüzde 1,9’da kaldı.

Öte yandan, Euro Bölgesi’nde ocakta yüzde 2,8 olan yıllık enflasyon, ÅŸubatta yüzde 2,6’ya geriledi.

BoE’nin faiz indiriminde Fed ve ECB’ye göre daha yavaÅŸ hareket etmesi bekleniyor

SıkılaÅŸma döngüsüne Aralık 2021’de baÅŸlayan BoE de bu yılın ilk toplantısında mevcut para politikası duruÅŸunu koruyan merkez bankaları arasında yer aldı.

Banka, politika faizini 15 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25’te sabit tuttu.

Son olarak mart ayındaki Para Politikası Kurulu toplantısının ardından BoE’den yapılan açıklamada, enflasyonun bu yılın ikinci yarısında hedeflenen seviye olan yüzde 2’nin hafif altına ineceÄŸinin öngörüldüğü bildirildi.

Açıklamada, geçen sonbahardan bu yana enflasyonun yüzde 2 hedefinin üzerinde yerleşik hale gelme riski ortadan kalkana kadar para politikasının uzun bir süre boyunca kısıtlayıcı olması gerektiği kanısında ve politika faizi düşürülse bile para politikası duruşunun kısıtlayıcı kalabileceği görüşünde olunduğu aktarıldı.

BoE BaÅŸkanı Andrew Bailey, son haftalarda enflasyonun düştüğüne yönelik “cesaret verici” iÅŸaretler görüldüğünü belirterek “Henüz faizi indirebilecek bir noktada deÄŸiliz ama iÅŸler doÄŸru yönde ilerliyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Politika faizini AÄŸustos 2023 itibarıyla yüzde 5,25’e yükselten ve söz konusu tarihten beri aynı seviyede tutan BoE’nin faiz indirimine bu yaz baÅŸlayabileceÄŸi öngörülürken, Fed ve ECB’ye göre bu konuda daha yavaÅŸ hareket etmesi bekleniyor.

Ä°ngiltere’de yıllık enflasyon, ocaktaki yüzde 4 seviyesinden ÅŸubatta yüzde 3,4’e geriledi ve Eylül 2021’den bu yana en düşük seviyesini kaydetti.

BoJ’de negatif faiz dönemi son buldu

Bu yıl iki para politikası toplantısı gerçekleştiren BoJ, ocak ayında, ultra gevşek para politikasına devam kararı verdi.

BoJ oy birliÄŸiyle ocakta politika faizini yüzde eksi 0,1’de sabit bırakırken getiri eÄŸrisi kontrolü rejiminde de deÄŸiÅŸikliÄŸe gitmedi.

Bankanın politika metninde, yurt içi ve dışındaki yüksek belirsizlikler nedeniyle parasal gevşemeye devam edileceği, ekonomik aktivite ve finansal koşulların da yakından takip edileceği ifade edildi.

Metinde, bankanın ücret artışlarındaki katkılarla sürdürülebilir ve yönetilebilir bir şekilde yüzde 2 enflasyon seviyesinde fiyat istikrarını hedeflediği vurgulandı.

Yılda dört kez ekonomik görünümünü güncelleyen BoJ, ocak ayında geçen yıl sonuna dair enflasyon tahminlerini değiştirmedi.

Buna göre, BoJ üyelerinin, 2023 sonu çekirdek Tüketici Fiyat Endeksi (TÃœFE) ve TÃœFE’deki artış beklentileri sırasıyla yüzde 2,8 ve 3,8 oldu.

Öte yandan, Bankanın bu yıla dair TÃœFE artış beklentisi yüzde 2,4’ten yüzde 2,8’e revize edilirken çekirdek TÃœFE beklentisi yüzde 1,9 olarak korundu.

BoJ üyelerinin 2023 için büyüme beklentisi medyanı yüzde 2’den yüzde 1,8’e çekilirken 2024 için de yüzde 1’den yüzde 1,2’ye yükseltildi.

Banka, mart ayındaki toplantısında ise büyük ÅŸirketlerdeki önemli ücret artışlarının ardından 17 yıl sonra ilk kez faiz artırırken 2016’da baÅŸladığı negatif faiz politikasına son verdi.

Böylelikle BoJ, küresel resesyon ve borç krizinin ardından devreye sokulan negatif faiz politikasını terk eden son merkez bankası oldu.

BoJ, kısa vadeli faiz oranlarının yüzde eksi 0,1’den yüzde 0 ila yüzde 0,1 aralığına yükseltirken 10 yıllık Japon devlet tahvillerine iliÅŸkin getiri eÄŸrisi kontrolünü de sona erdirdi.

BaÅŸkan Kazuo Ueda, diÄŸer merkez bankaları gibi kısa vadeli faiz oranlarını hedefleyen “normal para politikası”na dönüşten söz etti.

Japonya’da faiz oranını yükseltmenin koÅŸulu olarak görülen 33 yılın en yüksek seviyesindeki ücret artışları, BoJ’a negatif faiz oranlarını sonlandırmak için hareket alanı saÄŸlayacağı beklentilerini artırmıştı.

Ãœlkede enflasyonun ocakta yıllık yüzde 2,2’ye çıkması da BoJ’un negatif faiz politikasına son verebilmesi için alan açmıştı. Japonya’da enflasyon ÅŸubatta da yüzde 2,8’e yükseldi.

Bankanın faiz artırımına gitmesi sonrasında yen değer kaybederken enflasyonun da hızlanmasıyla daha fazla faiz artışının gelebileceği değerlendiriliyor.

Bir sonraki toplantısını nisan ayının sonlarında yapacak BoJ’un, temmuz sonundaki toplantısına kadar yeni faiz adımları atması beklenmiyor.

Japon basınında, kaynakların ek faiz artışlarının masada olduğunu belirttiği haberleri yer alıyor. Bankanın negatif faiz oranlarından çıkışın etkisini yaklaşık 6 ay değerlendireceği ve bir sonraki artışı ekimde gerçekleştireceği de olası bir senaryo olarak öne çıkıyor.

Faiz oranlarını düşüren ilk büyük merkez bankası SNB oldu

Yılda dört kez para politikası toplantısı yapan SNB, mart ayındaki 2024’ün ilk toplantısında politika faizini beklenmedik ÅŸekilde 25 baz puan düşürdü.

Bankadan yapılan açıklamada, politika faizinin 0,25 baz düşürülerek yüzde 1,50’ye indirildiÄŸi ifade edilerek “Para politikasının gevÅŸetilmesi, son 2,5 yılda enflasyonla mücadelenin etkili olması nedeniyle mümkün olmuÅŸtur.” deÄŸerlendirmesine yer verildi.

SNB, İsviçre para biriminin değer kazanmasını da göz önünde bulundurarak faiz indirimi kararı aldığını belirtti.

Beklentiler SNB’nin politika faizini yüzde 1,75 seviyesinde sabit tutacağı yönündeydi. Sürpriz faiz indirimi SNB’nin 9 yılda yaptığı ilk faiz indirimi oldu.

Analistler, SNB’nin faiz oranlarını düşürmek için hazirandaki bir sonraki toplantısına kadar bekleyeceÄŸini tahmin ediyordu.

İsviçre frangının ülkenin ihracata dayalı ekonomisine zarar verebilecek seviyede hızlı değer kazanmasını engellemek amacıyla 2014-2022 yıllarında negatif faiz politikası benimseyen SNB, Kovid-19 salgını sonrası enflasyonist baskıya karşı koymak için parasal sıkılaştırmalara gitmişti.

SNB, mart ayındaki para politikası kararıyla gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.