Ä°kinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın iÅŸgal ettiÄŸi Yunanistan, bugün batılı müttefiki olarak gördüğü Berlin yönetiminden savaÅŸta kendisini uÄŸrattığı zararı telafi etmesini istiyor.
Yaklaşık 400 bin Yunanistan vatandaşının hayatını kaybettiği İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Yunanistan-Almanya ilişkileri Avrupa Birliği (AB) içinde şekillenirken, ödenmemiş savaş tazminatı gibi sorunlar da ilişkilerdeki varlığını sürdürdü.
AA’nın haberine göre,Almanya CumhurbaÅŸkanı Frank-Walter Steinmeier’ın bu hafta başında Yunanistan’a yaptığı ziyaretin Selanik ayağında Steinmeier’in inÅŸa süreci devam eden Holokost Müzesi’ni ziyareti, Atina ayağında ise Yunanistan CumhurbaÅŸkanı Katerina Sakelaropulu’nun Steinmeier’e ödenmemiÅŸ savaÅŸ tazminatını hatırlatması yer aldı.
Selanik Ãœniversitesi’nde görevli tarih profesörü Stratos Dordanas, Almanya ve Yunanistan’ın 2. Dünya Savaşı’ndan bugüne iliÅŸkisini ve Yunanistan’ın Almanya’dan savaÅŸ tazminatı beklentisini deÄŸerlendirdi.
Ä°talyan güçlerinin “Arnavutluk sınırını bize açın” talebine, 28 Ekim 1940’da dönemin Yunanistan BaÅŸbakanı Yannis Metaksas’ın “Hayır” diyerek karşılık vermesi Yunanistan’ın 2. Dünya Savaşı’nda iÅŸgal kuvvetlerinin saldırısına uÄŸramasına yol açtı.
Dordanas, 28 Ekim 1940’ın bu nedenle modern Yunan tarihi açısından önemli bir gün olduÄŸunu belirterek, Yunanistan’ın bu günden sonra Ä°talya, Almanya ve Bulgaristan saldırılarıyla karşı karşıya kaldığını kaydetti.
Bu saldırıların Yunanistan gibi küçük bir ülke için oldukça yıpratıcı olduÄŸunu ifade eden Dordanas, Yunanistan’ın elindeki kısıtlı imkanlarla mücadeleyi yürüttüğünü belirtti.
2. Dünya Savaşı’nda Yunanistan’da Alman iÅŸgali
Dordanas, Almanya’nın Yunanistan’ı iÅŸgale 6 Nisan 1941’de baÅŸladığını hatırlatarak, “Ãœlkenin Alman kuvvetlerince iÅŸgali, modern Yunan tarihinde yeni bir dönemi açmıştır.” dedi.
Almanya, Ä°talya ve Bulgaristan’ın 2. Dünya Savaşı’nda Yunanistan’ı iÅŸgalinin, sonrasında ülkede iç savaÅŸa giden yolda da etkili olduÄŸunu aktaran Dordanas, iÅŸgal döneminin açlık, yokluk gibi ciddi sorunlara neden olduÄŸuna iÅŸaret etti.
Dordanas, savaşın ilk yılında açlıktan başta büyük şehirler ve bazı adalarda olmak üzere ülke genelinde 150 binden fazla kişinin hayatını kaybettiğini belirterek, Alman kuvvetlerinin birçok köy ve yerleşim biriminde büyük yıkımlara ve toplu sivil kayıplara neden olduğunu kaydetti.
İşgal süresince kıtlık nedeniyle temel ihtiyaç maddelerinde karaborsanın da piyasaya hakim olduğunu belirten Dordanas, işgal kuvvetleriyle işbirliği yapanlar nedeniyle toplum içinde de kopuşların yaşandığını söyledi.
Dordanas, başta Selanik olmak üzere ülkede yaşayan Yahudi toplumunun da savaştan etkilendiğini ve yaklaşık 60 bin Yahudinin hayatını kaybettiğini dile getirdi.
Savaşın sosyo-ekonomik yaşam üzerindeki etkileri
Savaşın Yunanistan’da can kayıpları kadar büyük maddi hasara da neden olduÄŸuna iÅŸaret eden Dordanas, savaşın Yunanistan’ı hem ekonomik hem de toplumsal olarak harap bir ülkeye dönüştürdüğünü belirtti.
Dordonas, ülkelerin o dönemki nüfuslarına oranla savaÅŸta verdikleri can kayıpları deÄŸerlendirildiÄŸinde, savaÅŸtan önce yaklaşık 7 milyon nüfusu olan Yunanistan’ın, Avrupa’da Polonya’dan sonra en çok can kaybı veren ikinci ülke olduÄŸunu kaydetti.
SavaÅŸta karşıt olmaları nedeniyle, Yunanistan ve Almanya arasında 20. yüzyılın ilk yarısında düşmanlığın baskın olduÄŸu bir iliÅŸki geliÅŸtiÄŸini belirten Dordanas, 2. Dünya Savaşı’nın ise bu iliÅŸkide önemli bir travma olduÄŸunu ifade etti.
Savaş tazminatı
Stratos Dordanas, Yunanistan ve Almanya bugün her ne kadar Batı dünyasında aynı safta yer alan müttefikler olsa da 2. Dünya Savaşı travmasının, savaş tazminatları ödenmediği için kapatılmış bir sayfa olmadığını savundu.
Dordanas, “Özellikle iÅŸgal kredisini ve savaÅŸ tazminatını kastediyorum. Yunanistan’ın iÅŸgal kuvvetlerine iÅŸgal masrafları olarak ödemek zorunda kaldığı paralar… EÄŸer 2. Dünya Savaşı’na ait bu sayfanın tamamen kapanmasını istiyorsak Almanya’nın etik bir borcu vardır.” diye konuÅŸtu.
Yunanistan’ın 2009’da baÅŸlayan ekonomik kriz döneminde Avrupalı müttefiklerinden borç aldığını ve bugün hala bu borcu kademeli olarak ödemeye devam ettiÄŸini hatırlatan Dordanas, “Ãœlkemizin Avrupalı müttefikleri, baÅŸta Almanya olmak üzere Yunanistan’dan borcunu ödemesini talep ediyorsa Almanya’nın kendisi de bunu yapmalıdır. Yunanistan’a karşı 2. Dünya Savaşı’ndan kaynaklı borçlarını ödemelidir.” dedi.
Uluslararası toplumda bu tür bir çifte standarda yer olmadığına dikkati çeken Dordanas, Almanya’nın bu konuyu tartışmaya yanaÅŸmadığını kaydetti.
Dordanas, “Bu mesele sadece Yunanistan’la ilgili deÄŸil. Konu gündemdeki sıcaklığını koruyor. Polonya gibi 2. Dünya Savaşı’nda benzer yıkım ve acıları yaÅŸayan diÄŸer ülkelerle de ilgili. Bu konuyu gündeminde tutan ülkeler var.” diye konuÅŸtu.
Almanya’nın, Yunanistan’la bu konuyu konuÅŸması halinde, diÄŸer ülkelerin de tazminatları gündeme getirmesinden endiÅŸe duyduÄŸunu belirten Dordanas, Almanya’nın bu nedenle tüm talepleri görmezden geldiÄŸini ifade etti.
Dordanas, ödenmesi beklenen savaÅŸ tazminatına iliÅŸkin farklı hesaplamaların mevcut olduÄŸunu belirterek, “Ekonomik kriz döneminde bahsedilen miktar aÅŸağı yukarı Yunanistan’ın kreditörlerine olan borcu kadardı. 350 milyar eurodan bahsediliyordu. Sadece iÅŸgal kredisi bile 10 milyar euronun üzerinde hesaplanıyor. Ãœlkedeki can kayıpları ve uÄŸranan maddi hasar açısından bile düşünülürse milyarlarca euro söz konusu olacaktır.” dedi.
Can kayıplarının maddi olarak telafi edilmesinin mümkün olmadığını vurgulayan Dordanas, aslında bu borcun etik bir borç olduğunu savundu.
Dordanas, öte yandan, Steinmeier’in bu haftaki Yunanistan ziyaretinin ikili iliÅŸkilerdeki iyi seviyeyi teyit ettiÄŸini söyledi.
Tazminat tartışmaları
Yunanistan Meclisinin, Nazi iÅŸgali döneminde hayatını kaybedenler ve zararların tespitine yönelik oluÅŸturduÄŸu komisyonun 2016’da tamamladığı rapor, Ekim 2018’de yayımlanmıştı.
Buna göre Yunanistan, hayatını kaybedenlerin yakınlarına tazminat ile verilen maddi zarar ve Merkez Bankasından Nazi yönetiminin zorla aldığı faizsiz işgal kredisi karşılığında tazminat talep ediyor. Ayrıca, işgal döneminde ülkeden götürülen tarihi eserler de geri isteniyor.
Almanya ise 1960’da 115 milyon Alman markı ödeme yapıldığını belirterek, üzerinden 70 yıldan fazla süre geçen savaÅŸ için yeni bir tazminat ödemeyi reddediyor.
Yunan Meclisi, Almanya’dan savaÅŸ tazminatı talep edilmesine yönelik önergeyi Nisan 2019’da onaylamıştı.
Dönemin Alman Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert ise Yunan Meclisi’ndeki oylama öncesi yaptığı açıklamada, ülkesinin konuya iliÅŸkin duruÅŸunun deÄŸiÅŸmediÄŸini, meselenin hukuki ve siyasi açıdan kapandığını dile getirmiÅŸti.
