UNDRR Avrupa Bilim ve Teknoloji Danışma Grubu Üyesi ve orman yangınlarında uzman Jean-Louis Rossi, son yıllarda orman yangınlarındaki artışta, iklim değişikliğinin yanı sıra insan davranışlarının da temel faktörlerden olduğunu bildirdi.
Rossi, dünya genelinde artan orman yangınları ve bunun iklim değişikliğiyle ilişkisine dair AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
“Kullanılan yakıt, hava durumu ve insanlar, yangınları etkileyen temel faktörler. 2024 yılındayız ve sanırım herkes orman yangınlarının doÄŸasının deÄŸiÅŸtiÄŸinin farkına vardı. AraÅŸtırmacıların bildirdiÄŸine göre, son yıllardaki orman yangınlarının sadece yüzde 2’si en önemli hasarlara neden oldu.” ifadelerini kullanan Rossi, ABD, Yunanistan, Türkiye ve Portekiz gibi ülkelerdeki yangınlara iÅŸaret etti.
Rossi, “Bu felaket (orman) yangınlar yeni bir standart haline geldi. Ekstrem yangınlardaki artışı açıklayabilecek birçok neden var. Açıkçası, küresel ısınma bunlardan biri. Ancak kırsal ile kentsel alan etkileÅŸimlerinin yayılması veya kırsal nüfusun azalması da önemli bir rol oynuyor.” dedi.
Bilimsel çalışmaların, yakıt ile havanın sinerjik etkisinin büyük ve felaketle sonuçlanan orman yangınlarının yaşanabileceğini gösterdiğini belirten Rossi, çalışmalarda, aşırı mevsimsel ortalama sıcaklıkların son yıllarda önemli ölçüde arttığı ve yangınların sıcaklık dönemleriyle ilişkili olduğunun da yer aldığını söyledi.
Son dönemde kuraklık oranlarında da artış görüldüğünü kaydeden Rossi, küresel ısınma sebebiyle gelecekte daha şiddetli ve yaygın kuraklıkların görülmesinin beklendiğinin altını çizdi.
Rossi, şöyle devam etti:
“BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in yakın tarihli bir raporuna göre, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ve arazi kullanımındaki deÄŸiÅŸikliÄŸin orman yangınlarını daha sık ve yoÄŸun hale getireceÄŸi öngörülüyor. 2030’a kadar aşırı (orman) yangınlarda küresel artışın yüzde 14, 2050 sonuna kadar yüzde 30’a ve 2100 sonuna kadar ise yüzde 50’ye ulaÅŸması bekleniyor. Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin ve son yıllarda Avrupa’da yaÅŸanan sıcak hava dalgaları ile kuraklıklar gibi olaÄŸanüstü hava koÅŸullarının orman yangını riski üzerinde önemli bir etkiye sahip olması muhtemel. Avrupa ülkelerinde her yıl 30 hektar alanı etkileyen ortalama 1000 orman yangını tespit ediliyor. Her yıl 300 bin hektardan fazla alan yanıyor. Geçen yıl Avrupa, Orta DoÄŸu ve Kuzey Afrika’da Lüksemburg’un iki katı büyüklüğünde bir alan olan yarım milyondan fazla hektar orman, yangınları nedeniyle tahrip oldu.”
“Bu yüzyılın sonuna kadar felaket niteliÄŸinde orman yangını yaÅŸanması olasılığı 1,4 ila 1,6 kat artabilir”
Avrupa BirliÄŸi (AB) Komisyonu Ortak AraÅŸtırma Merkezi (JRC) tarafından orman yangınlarıyla ilgili yayımlanan son rapora deÄŸinen Rossi, buna göre, orman yangınlarının 2023 yazında yoÄŸunlaÅŸtığını, özellikle Akdeniz bölgesini etkilediÄŸini ve Yunanistan’ın Avrupa’daki en büyük orman yangınlarını deneyimlediÄŸini ifade etti.
Rossi, “(Orman yangınıyla ilgili) 2024’ün ilk üç ayına ait veriler, bu dönemin ortalamasının neredeyse iki katı kadar yangın olduÄŸunu gösteriyor. Yanmış alanların kapsamı bakımından bu yüzyılın en kötü 3 yılı, yaklaşık 1 milyon hektar ile 2017, 800 bin hektar ile 2022 ve 600 bin hektar ile 2007 oldu.” diye konuÅŸtu.
Avrupa’da, toplam yanmış arazi alanının yaklaşık yüzde 85’inin Fransa, Yunanistan, Ä°talya, Portekiz ve Ä°spanya’daki orman yangınlarından kaynakladığını dile getiren Rossi, Portekiz haricinde 1980’den bu yana yangın sayısında ve yanan toplam yüzey alanında belirgin bir azalma olduÄŸunu hatırlattı.
Rossi, “AÄŸustos 2023 sonu itibarıyla Avrupa’da yanan orman alanı, Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi tarafından 2006-2022 döneminde kaydedilen ortalamadan yüzde 40 daha yüksek. Bilimsel çalışmalar, bu yüzyılın sonuna kadar felaket niteliÄŸinde orman yangını yaÅŸanması olasılığının 1,4 ila 1,6 kat artacağını gösteriyor. Bu çalışmalar, daha önce orman yangınlarından etkilenmemiÅŸ kuzey kutbu gibi bölgeler için bile yüksek bir risk ortaya koyuyor.” ÅŸeklinde konuÅŸtu.
“Türkiye’de 2001-2023 yıllarında yangınlar nedeniyle 104 bin hektar aÄŸaçlık alanı kaybetti”
Türkiye’deki orman yangınlarıyla ilgili de deÄŸerlendirmelerde bulunan Rossi, “Türkiye’de orman yangınlarının yoÄŸun sezonu genellikle haziran baÅŸlarında baÅŸlar ve yaklaşık 18 hafta sürer. Yalnızca güvenilir uyarılar dikkate alındığında, 21 AÄŸustos 2023-19 AÄŸustos 2024 tarihlerinde 1823 yangın uyarısı bildirildi.” ifadelerini kullandı.
Bu rakamların 2012 öncesinde normal olduÄŸuna dikkati çeken Rossi, Türkiye’de en fazla yangının kayıtlara geçtiÄŸi yılın 2015 olduÄŸunu ve ülkede bu sene içerisinde toplam 3 bin 907 orman yangını görüldüğünü aktardı.
Rossi, “Türkiye 2001-2023 yıllarında yangınlar nedeniyle 104 bin hektar aÄŸaçlık alanını kaybetti. Yunanistan gibi Türkiye de bu yaz çok fazla doÄŸal felaketle karşı karşıya kaldı.” dedi.
Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸi ve insan davranışlarının Avrupa’da daha sık, yoÄŸun ve yıkıcı orman yangınlarına neden olduÄŸuna iÅŸaret eden Rossi, yangın riski ile bunun ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini azaltmak için acilen yeni stratejiler gerektiÄŸini bildirdi.
Rossi, bu stratejiler arasında yakıt yönetimi, hava tahminlerine dayalı önlemler, erken uyarı sistemleri, nüfus bilincine daha fazla odaklanma ve kontrollü yangınların kullanımının entegre edilmesi gibi kurumsal deÄŸiÅŸimi de içeren bir dizi “yangın yönetimi politikasının” yer aldığını anlattı.
BM ve UNDRR’nin orman yangınlarını önlemeyi ve buna iliÅŸkin riskleri azaltmayı amaçlayan çeÅŸitli giriÅŸimlerde aktif olarak yer aldığını vurgulayan Rossi, özellikle UNDRR’nin orman yangını riskini ulusal yönetiÅŸim ve stratejik planlama desteÄŸine entegre ederek ülkelerin orman yangını risklerine daha etkili bir ÅŸekilde hazırlanmalarına ve yönetmelerine yardımcı olduÄŸunu kaydetti.
